"PATRIOTA"
Pityńskiego symbolem "Ducha Narodu Polskiego"
Musimy
tworzyć takie rzeźby monumentalne, żeby inne narody wyczuły w nich temperaturę
"polskiej krwi", krwi, która przechodzi z pokolenia na pokolenie jest wieczna
i niezniszczalna. Pomniki monumentalne to słupy milowe w historii
narodu, nie pozwalają innym systemom i filozofiom , zniszczyć waloru i
rdzenia kultury narodowej. Pomniki milczą, lecz uczą przez wieki i pokazują
następnym pokoleniom kim jesteśmy, skąd przyszliśmy i dokąd idziemy.
Każda kompozycja rzeźbiarska to kamerton uczuć, to kompas, to symbol czasu
i przestrzeni. Dobrą rzeźbę widzianą raz pamięta się przez całe życie.
Są
to słowa Mistrza Andrzeja Pityńskiego, polskiego patrioty, katolika, sławnego
rzeźbiarza, który mino tego, że wyjechał z Polski w 1974 roku ciągle tworzy
instynktem i sercem polskim. Wychowanie w duchu patriotycznym i antykomunistycznym
jakie otrzymał od ojca i matki stało się fundamentem jego całego życia
i twórczości. Jest jedynym polskim rzeźbiarzem, który tak odważnie i bezkompromisowo
swoimi pomnikami mówi o tragicznych losach Ojczyzny. Jego pomniki, które
stoją w wielu miastach amerykańskich (Nowy Jork, Boston, Doylestown, Baltimore,
Jersey City, Trenton, Hamilton, St. Petersburg, Bayonne) i polskich (Warszawa,
Kraków, Ulanów, Tarnobrzeg) są symbolami polskości i pokazują najpiękniejsze
cechy naszego narodu. Osiągnął wszystko co można w rzeźbie, liczne nagrody,
wyróżnienia, najwyższe zaszczyty artystyczne i członkowstwo w prestiżowych
organizacjach. Wyciska piętno polskiej rzeźby w sztuce światowej realizując
- co najważniejsze - rzeźby o tematyce polskiej. W pełni świadomie nawiązuje
do wielkiego dziedzictwa sztuki narodowej. Jego sztuka wyrosła z głębokiego
patriotyzmu, szacunku dla ludzi i przeszłości stała się formą służenia
ojczyźnie w walce o niepodległość. Jego twórczość pozostaje zjawiskiem
odosobnionym na tle współczesnej sztuki polskiej. Ze względu na to, co
zrealizował i osiągnął można nazwać go twórca narodowej szkoły rzeźby historycznej.
"Patriota",
najnowsze monumentalne dzieło rzeźbiarskie Andrzeja Pityńskiego odsłonięto
11 września w Stalowej Woli, kilkanaście kilometrów od Ulanowa, w którym
się urodził 15 Marca 1947 roku. "Patriota" stanął na ziemi zroszonej krwią
bohaterów narodu polskiego, partyzantów AK, NOW, NZW, którzy do końca walczyli
z wrogami Polski, którzy byli mordowani przez hitlerowców, sowieckie NKWD,
komunistyczne UB i bandy UPA.
Dla
Pityńskiego, "Patriota" to skrystalizowany, czysty symbol narodu polskiego.
Monumentalny symbol polskiego patriotyzmu. To dumny Sarmata, słowiański
rycerz, to symbol : Bóg!, Honor!, Ojczyzna!, to "Duch
Narodu Polskiego", kroczący przez wieki z dumnie podniesioną głową.
Głowa rycerza zakuta z prawej strony w przyłbicę hełmu, symbolizuje,
że jest on ciągle w walce, rozwiane długie słowiańskie włosy i bujny sarmacki
wąs, krzaczaste brwi przypomina głowy Królów Polski, Piastów, Jagiellonów,
wielkich wodzów Sobieskiego i Piłsudskiego. Zbroja z pagonami symbolizuje
bohaterskich polskich generałów: Dąbrowskiego, Poniatowskiego, Pułaskiego
i Kościuszkę. Pancerz "Patrioty" zdobi krzyż rycerski, ten sam, który
był zawsze na husarskich zbrojach pod Kircholmem i Wiedniem, ten sam, który
dał początek orderowi Virtuti Militari. Zbroja przepasana jest rycerskim
pasem, który symbolicznie nawiązuje do perizonium opasującego biodra cierpiącego
na krzyżu Chrystusa. Symbolika chrześcijańska wyraźnie dostrzegalna
jest także na głowie husarza. Dwa głębokie cięcia na przyłbicy symbolizują
blizny na prawym policzku Matki Boskiej Częstochowskiej. Buty rycerza zdobią
ostrogi. Lewa strona pancerza wyrwana od strzału pocisku w okolicach serca,
to symbol "Golgoty Polskiego Narodu", to trzy rozbiory Polski, to pakt
Ribbentrop - Mołotow, a potem Jałta i zdrada sojuszników, to obozy koncentracyjne,
Syberia, Katyń, utrata 47% ziem polskich, to mordy NKWD i UB na Polskich
żołnierzach i partyzantach AK, NOW WIN, NZSW, to mordy nacjonalistów UPA
i litewskich sprzymierzeńców hitlerowców, to mordy popełnione na polskich
księżach, np. ks. Popiełuszki, to kule w Ojca Świętego Jana Pawła II i
w końcu to Smoleńsk 2010. Z tej rozdartej rany wyrasta polskie husarskie
skrzydło, symbol wolności, wiary i walki "Za Naszą i Waszą Wolność". Pomimo
tych ran "Polski Duch" idzie przez życie z podniesioną głową, z szablą
w prawicy na której widnieje orzeł w koronie. Niosąc na swoich ramionach
ciężar historii i ofiary narodu polskiego, kroczy ciągle dumny i waleczny
w rytm polskiego hymnu
"Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła szablą odbierzemy
."
Analizując
całość monumentalnej rzeźby dostrzegamy, że artysta celowo zrezygnował
z eksponowania detali, koncentrując się nad czystą formą podporządkowaną
całej kompozycji. Uzyskał przez to niezwykłą siłę symbolu, znaku, wyrazu,
który działa na wyobraźnię i wstrząsa swoją formą, fakturą, linią, światłem
i kolorem patynowanego brązu. Pityński zrealizował czystą rzeźbę
polską o polskiej formie i kompozycji, przepełnioną patriotyczną
symboliką, która pozwala nam w pełni zrozumieć jej przesłanie. Świadomie
odszedł od wyeksponowania realistycznych szczegółów, tak charakterystycznych
dla innych jego monumentalnych realizacji, by pokazać coś co jest niewidzialne:
"temperaturę polskiej krw", niezniszczalnego "Ducha Narodu Polskiego",
nasz patriotyzm i umiłowanie wolności za wszelką cenę.
"Patriota"
to monumentalne dzieło sztuki, w znaczeniu fizycznym i symbolicznym, skupiającym
w sobie symbolikę wielu pomników Pityńskiego. Pityński w swoich ciągłych
poszukiwaniach czystej polskie formy, w "Patriocie" zdaje się osiągnął
to czego poszukiwał w swoich wielu monumentalnych pomnikach od lat. Jest
to pomnik niezwykle ważny w dziejach polskiej sztuki. Jego znaczenie można
przyrównać do rzeźby "Warszawskiej Nike" Mariana Koniecznego, której postawienie
przed laty wzbudziło tak wiele emocji. Teraz w Stalowej Woli staje pomnik
byłego ucznia Koniecznego, Andrzeja Pityńskiego, który swoim dziełem pokazuje,
że nie mitologiczna bogini "Nike" jest prawdziwym symbolem walczącej Polski,
ale to "Patriota", polski husarz uosabia walczącego i niepokonanego "Ducha
Narodu Polskiego". Jest on naszym oryginalnym symbolem, niespotykanym nigdzie
w sztuce światowej. Polski uskrzydlony husarz, z którego wizerunkiem utożsamiają
się Polacy jest naszym narodowym symbolem niezłomności, walki, zwycięstwa
i umiłowania wolności narodu polskiego.
"Patriota"
oprócz swojego wielkiego narodowego wymiaru symbolicznie odzwierciedla
także historię Stalowej Woli i patriotyczną postawę jej mieszkańców w okresie
II wojny światowej i po niej, w czasach narodzin "Solidarności" i okresu
stanu wojennego. Miasto powstało w okresie międzywojennym wraz z
rozpoczęciem budowy Centralnego Okręgu przemysłowego. Swoją nazwę zawdzięcza
słowom ówczesnego Ministra Spraw Wojskowych, gen. Tadeusza Kasprzyckiego,
który o budowie COP-u powiedział, że "jest to stalowa wola narodu polskiego
wybicia się na nowoczesność". Niemal 75 lat po tych słowach w Stalowej
Woli stanęła monumentalna rzeźba nie ze stali, ale z brązu, która stanie
się także symbolem tego miasta i jej mieszkańców.
"Patriota"
ma 12 metrów wysokości i stoi na cokole o wysokości 2 metrów. Rzeźba została
odlana w brązie w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych. Jej realizacja
została sfinansowana przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce
Okręg 2, którego komendantem jest Antoni Chrościelewski (b. zesłaniec syberyjski,
żołnierz II Korpusu Polskiego, uczestnik Bitwy pod Monte Cassino). Uroczyste
odsłonięcie "Patrioty" odbyło się w Stalowej Woli 11 września 2011 roku
w rocznicę bitwy króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Poświęcenia monumentu
dokonał proboszcz Parafii Św. Józefa w Passaic w Stanie New Jersey ks.
Stanisław Leśniowski
Tekst
i zdjęcia pomnika: dr Witold Zych
/historyk
sztuki, absolwent KUL w Lublinie/
KLIKNIJ
NA ZDJĘCIE, ABY UZYSKAĆ POWIĘKSZENIE
.
.
.
.
Na
zdjęciu: Mistrz Andrzej Pityński i komendant Okręgu 2. SWAP Antoni Chrościelewski
na tle pomnika "Patrioty" w Stalowej Woli, 11.IX.2011 r. Fot. - Teofil
Lachowicz
.
.
Powrót do archiwum
wydarzeń |